Przysłowia
są mądrością
bezimiennych ludzi
bystrych obserwatorów
codziennego życia
żyjących
w różnych krajach,
na różnych kontynentach,
mówiących
różnymi językami,
choć przez nas
powszechnie używane
zdawać się może,
że to nasze.
I bywa,
że tak je określamy.
Ich prostota, zwięzłość,
są łatwo zapamiętywane,
są okrasą potocznej mowy
dlatego tak chętnie
używane.
Poniżej zamieszczone
to najbardziej
popularne,
dobrze nam znane,
z bogatej na ich temat
literatury wybrane.
– – – – – – – –
• A co po czyjej wielkości, jak nie ma w głowie mądrości.
• A kto z nami nie wypije – tego we dwa kije.
• Aby do wiosny!
• Adam cóż by poradził, gdyby Bóg w raju Ewy nie posadził.
• Afekty, chociaż będą święte, rozumem mają być ujęte.
• Ani w Boga wierzy, ani się diabła boi.
• Apetyt rośnie w miarę jedzenia.
• Atak jest najlepszą obroną.
• Bez matki nie ma chatki.
• Biednemu zawsze wiatr w oczy.
• Bierz nogi za pas, póki jeszcze czas.
• Bo pić trzeba umieć.
• Budować zamki na lodzie.
• Bujać to las, ale nie nas!
• Byłoby dłuższe lato, gdyby nie zima.
• Byś zupełnie był mądry, wiek ci nie wystarczy.
• Chcesz się dowiedzieć prawdy o sobie, pokłóć się z przyjacielem.
• Chłop robotny i baba pyskata zawojują pół świata.
• Choćby i najtęższa zima – tylko do wiosny trzyma.
• Choćbyś miał złota skrzynie, śmierci się nie wywiniesz.
• Choćbyś uciekał przez góry, las – śmierć do ciebie zdąży na czas.
• Co dwie głowy, to nie jedna.
• Co głupi straci, tym się mądry wzbogaci.
• Co jeden polepszy, to drugi popieprzy.
• Co komu pisane, to go nie minie.
• Co lato odkłada, to zima przejada.
• Co łysemu po grzebieniu!?
• Co ma piernik do wiatraka?
• Co nie siłą, to rozumem.
• Co powiesz w sekrecie, to wiedzą w całym powiecie.
• Co w czyim sercu na dnie, to wódka wywiedzie snadnie.
• Co w kobiecym sercu na dnie, to i diabeł nie odgadnie.
• Co za dużo – to niezdrowo.
• Co zaszkodziło, to nauczyło.
• Co zima przychłodzi, lato wynagrodzi.
• Cymbał – im puściejszy w środku – tym głośniej dzwoni.
• Czego nie można zmienić, to trzeba polubić.
• Czego się Jaś nie nauczy, Jan nie będzie umiał.
• Czego się nauczymy, tego nam nikt nie wydrze.
• Czego wiosna nie zasiała – jesień nie urodzi.
• Człowiekowi w życiu nie potrzeba więcej: serce do kochania, rozum do myślenia i do pracy ręce.
• Czuć się jak ryba w wodzie.
• Czyj zasiew tego plon.
• Czyja rola, tego wola.
• Czy się stoi, czy się leży – jakaś forsa się należy.
• Dla chcącego nie ma nic trudnego.
• Dla głupiego każdy dzień święto.
• Dlatego dwie uszy, jeden język dano, iżby mniej mówiono, a więcej słuchano.
• Długa do mądrości droga przez nauki, krótsza przez przykłady.
• Do ludzi po naukę, do matki po koszulę.
• Do Rzymu przez Krym.
• Dobra głupiemu rada – mądrego z głupim zwada.
• Dobra gospodyni – dom wesołym czyni.
• Dobry początek to połowa roboty.
• Dobry zwyczaj – nie pożyczaj, jak oddaje, jeszcze łaje.
• Drzewa umierają stojąc.
• Dzieci i ryby głosu nie mają.
• Gadał dziad do obrazu, a obraz doń ani razu.
• Gdy kota nie ma, myszy harcują.
• Gdy się człowiek spieszy, to się diabeł cieszy.
• Gdyby babcia miała wąsy, to by była dziadkiem.
• Gdyby kózka nie skakała, to by nóżki nie złamała.
• Gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą.
• Gdzie dwóch Polaków, tam trzy opinie.
• Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta.
• Gdzie głowa rządzi, tam człowiek nie błądzi.
• Gdzie moda w mowie, tam pustka w głowie.
• Gdzie siła włada – rozumu „nie nada”.
• Gdzie Słowianin, tam i pieśni.
• Głową ludzie i rządy stoją.
• Głupi marzy o bogactwie, a mądry o szczęściu.
• Głupiego i bieda nie nauczy rozumu.
• Głupota ludzka nie ma granic.
Hulaj dusza, piekła nie ma.
• I na równej drodze można się potknąć.
• Im dalej w las, tym więcej drzew.
• Im dąb starszy, tym korzeń twardszy.
• Im kto mniej wart, tym wyżej głowę nosi.
• Im kto więcej ma, tym więcej chce.
• Im mniej wiesz, tym spokojniej śpisz.
• Im wyżej siedzisz, z tym większym hukiem zlecisz.
• Jajko mądrzejsze od kury.
• Jak Bóg zagrzmi, to chłop do pacierza.
• Jak cię widzą, tak cię piszą.
• Jak kamień w wodę.
• Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie.
• Jak się cenisz, tak cię cenią.
• Jak się chce psa uderzyć, kij się znajdzie.
• Jak się człowiek śpieszy, to się diabeł cieszy.
• Jak się nie ma co się lubi, to się lubi co się ma.
• Jak się powiedziało „a”, pora powiedzieć „b”.
• Jak sobie pościelesz, tak się wyśpisz.
• Jak trwoga, to do Boga.
• Jak ty komu, tak on tobie.
• Jaka głowa, taka mowa.
• Jaka praca, taka płaca.
• Jakie drzewo, taki klin, jaki ojciec, taki syn.
• Jakie jabłko, taka skórka, jaka matka, taka córka.
• Jakie pytanie, taka odpowiedź.
• Jakie życie, taka śmierć.
• Jaki pan, taki kram.
• Jedna jaskółka wiosny nie czyni.
• Jednym uchem wchodzi, a drugim wychodzi.
• Jesień tego nie zrodzi, czego wiosna nie zasiała.
• Jeszcze się taki nie urodził, co by każdemu dogodził.
• Jeśli nie potrafisz, nie pchaj się na afisz.
• Jeśli wejdziesz miedzy wrony, musisz krakać jak i one.
• Kapelusz sombrero, a w kieszeni zero.
o Kawałek chleba nie spadnie z nieba – pracą na niego zarobić trzeba.
• Każdy jest kowalem swego losu.
• Każdy kij ma dwa końce.
• Każdy ma to, na co sobie zasłużył.
• Kiedy Pan Bóg zamyka wszystkie drzwi, zawsze zostawia jakieś uchylone okno.
• Kląć jak szewc.
• Kłamstwo ma krótkie nogi.
• Kobiety płaczą przed ślubem, a mężczyźni po ślubie.
• Kochajmy się jak bracia, liczmy się jak Żydzi.
• Kogo Pan Bóg chce ukarać, temu najpierw rozum odbiera.
• Kogo Pan Bóg kocha, temu krzyżyk daje.
• Kogut myślał o niedzieli, a w sobotę łeb ucięli.
• Komu księżyc świeci, temu i gwiazdy błyszczą.
• Komu w drogę, temu czas.
• Koniec języka za przewodnika.
• Kruk krukowi oka nie wykole.
• Kto daje i odbiera, ten się w piekle poniewiera.
• Kto do ciebie z kamieniem – ty do niego z chlebem.
• Kto nie ma nic, nie ma nic do stracenia.
• Kto nie winien – ten się bać nie powinien, kto nabroił – niech się boi.
• Kto nigdy głodu nie czuje, temu i nie smakuje.
• Kto ma księdza w rodzie, tego bieda nie ubodzie.
• Kto ma złota worek, przed tym wszystkie drzwi otworem.
• Kto mieczem wojuje, ten od miecza ginie.
• Kto na końcu wygrywa, bierze pieniądze.
• Kto pierwszy ten lepszy.
• Kto po wódce wylewny, u tego sekret niepewny.
• Kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpada.
• Kto pyta, ten nie błądzi.
• Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje.
• Kto sieje wiatr, ten zbiera burze.
• Kto się czubi, ten się lubi.
• Kto się mądrzejszym czuje, ten głupszemu ustępuje.
• Kto wysoko lata, ten nisko siada.
• Kto powoli idzie, daleko zajdzie.
• Kto występnym przebacza, ten niewinnych będzie karał.
• Kto zakosztuje dobrego, nie patrzy na biedniejszego.
• Kto ze sobą nosi, nikogo nie prosi.
• Kuj żelazo póki gorące.
• Lepiej „być”, niż „mieć”.
• Lepiej byle jak siedzieć niż dobrze stać.
• Lepiej dmuchać na zimne niż się gorącym sparzyć.
• Lepiej dźwigać jak ścigać.
• Lepiej mieć co zdjąć niż nie mieć czego założyć.
• Lepiej nie dolać jak przelać.
• Lepiej nie dosolić niż przesolić.
• Lepiej nie grzeszyć niż do pokuty śpieszyć.
• Lepiej nosić niż prosić.
• Lepiej późno niż wcale.
• Lepiej z mądrym zgubić niż z głupim znaleźć.
• Lepiej ze swoimi płakać niż z obcymi skakać.
• Lepiej zrozumieć mało niż zrozumieć źle.
• Lepiej żałować, że się coś zrobiło, niż żałować, że się nic nie zrobiło.
• Lepiej żartować niż chorować.
• Lepiej że łyso na głowie niż w głowie.
• Lepsza cnota niż wóz złota.
• Lepsza byle jaka prawda niż dobre kłamstwo.
• Lepszy mądry wróg niż głupi przyjaciel.
• Lepszy rydz niż nic.
• Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu.
• Lepszy osioł żywy niż doktor martwy.
• Licho nie śpi.
• Ładnemu we wszystkim ładnie.
• Ładny kwiatek krótko przy drodze stoi.
• Łagodność uśmierza ból.
• Łagodność wszystkiego dokaże.
• Łatwiej brać niż dać.
• Łatwiej coś zganić niż zrobić.
• Łatwiej komu radzić niż dopomóc.
• Łatwiej nauczyć się kląć niż czytać.
• Łatwiej obiecać niż dotrzymać.
• Łatwiej popsuć niż naprawić.
• Łatwiej słuchać niż rozkazywać.
• Łatwiej wojnę zacząć niż ją skończyć.
• Łatwiej z góry jak pod górę.
• Łatwiej zranić niż leczyć.
• Łatwo być hojnym z cudzego.
• Łatwo cudzym szafować.
• Łatwo przyszło – łatwo poszło.
• Łatwowierność rodzi oszustów.
• Łyżka dziegciu beczkę miodu zepsuje.
• Małe dzieci – mały kłopot, duże dzieci – duży kłopot.
• Masz babo placek.
• Mądra matka dba o swe córki.
• Mądrej głowy włos się nie trzyma.
• Mądry głupiemu zawsze ustępuje.
• Mądry Polak po szkodzie.
• Miłe złego początki.
• Modli się pod figurą, a diabła ma za skórą.
• Mokry deszczu się nie boi.
• Mowa jest srebrem, a milczenie złotem.
• Mówił dziad do obrazu, a ten do niego ani razu.
• Mieć dwie lewe ręce.
• Miłość od pierwszego wejrzenia.
• Mój dom jest moją twierdzą.
• Muru głową nie przebije, a morza nikt nie wypije.
• Myślał indyk o niedzieli, a w sobotę łeb mu ścieli.
• Na frasunek dobry trunek.
• Na głupiej głowie i włos się nie utrzyma.
• Na języku miód, a w sercu lód.
• Na pieniądzach świat nie stoi.
• Na pochyłe drzewo każda koza wlezie.
• Na złodzieju czapka gore.
• Nadgorliwość gorsza od faszyzmu.
• Nadzieja – matką głupich.
• Nadzieja umiera ostatnia.
• Najgorszy jest diabeł wtenczas, kiedy się modli.
• Najgorzej, jak komu woda sodowa uderzy do głowy.
• Najlepsze mienie – czyste sumienie.
• Natura ciągnie wilka do lasu.
• Nauka nie poszła w las.
• Nawet mistrzowi, nauka nie zaszkodzi.
• Ni brat, ni swat.
• Ni pies, ni wydra.
• Ni prośbą, ni groźbą.
• Ni przypiął, ni przyłatał.
• Ni to pies, ni wydra, coś na kształt świdra.
• Ni w Boga wierzy, ni się diabła boi.
• Ni widu, ni słychu.
• Ni w pięć, ni w dziewięć.
• Ni zdolności, ni ochoty.
• Nie bądź w gorącej wodzie kąpany.
• Nie budź licha, kiedy śpi.
• Nie chce góra przyjść do Mahometa, musi Mahomet przyjść do góry.
• Nie chwal dnia przed zachodem słońca.
• Nie czas żałować róż, gdy płoną lasy.
• Nie człowiek życie wymyślił, ale takim je zastał.
• Nie czyń bliźniemu, co tobie niemiłe.
• Nie dla pieniędzy się żyje, lecz za nie.
• Nie dla psa kiełbasa, nie dla kota spyrka.
• Nie dolewaj oliwy do ognia.
• Nie dziel skóry na niedźwiedziu.
• Nie idź spać w gniewie, bo czy się obudzisz – nie wiesz.
• Nie ilość – lecz jakość.
• Nie każda głowa siwa mądra bywa.
• Nie kąsa się ręki, która karmi.
• Nie kijem go, to pałą.
• Nie kładź palca między drzwi.
• Nie kracz, nie kracz, bo wykraczesz.
• Nie kupuj kota w worku.
• Nie ma głupich pytań, są tylko głupie odpowiedzi.
• Nie masz cwaniaka nad Warszawiaka.
• Nie masz wina nad węgrzyna.
• Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło.
• Nie ma dymu bez ognia.
• Nie ma miłości bez zazdrości.
• Nie ma róży bez kolców.
• Nie ma reguły bez wyjątku.
• Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło.
• Nie ma to, jak we własnym domu.
• Nie masz na upór lekarstwa.
• Nie można dwom panom służyć.
• Nie mów, co myślisz – myśl, co mówisz.
• Nie mów hop, póki nie przeskoczysz.
• Nie mów nikomu, co się dzieje w domu.
• Nie mów nikomu, co tobie niemiłe.
• Nie mów o nikim, nie będą o tobie.
• Nie na to żyjemy, byśmy jedli i pili, lecz na to pijem i jemy, abyśmy żyli.
• Nie odkładaj na jutro tego, co masz zrobić dziś.
• Nie od razu Kraków zbudowano.
• Nie pluj w studnię, bo może ci przyjść kiedyś czerpać z niej wodę.
• Nie po to głowa, by na niej czapkę nosić.
• Nie pożyczaj, zły obyczaj.
• Nie pomoże mydło, ani malowidło, ani studnia wody, jak nie ma urody.
• Nie pomoże puder, róż, kiedy gęba stara już.
• Nie pomoże uczoność, ani nieskończoność, ani fura sprzętu, jak nie ma talentu.
• Nie przebieraj panno, żebyś nie przebrała, żebyś za kanarka wróbla nie dostała.
• Nie przesadza się starych drzew.
• Nie rozdzielaj włosa (zapałki) na czworo.
• Nie rzucaj pereł między wieprze.
• Nie rzucaj słów na wiatr.
• Nie samym chlebem człowiek żyje.
• Nie sądź, a nie będziesz sądzony.
• Nie szata zdobi człowieka.
• Nieszczęścia chodzą parami.
• Nie śmiej się, dziadku, z czyjegoś wypadku – dziadek się śmiał i to samo miał.
• Nie święci garnki lepią.
• Nie ten święty, co zgięty.
• Nie to ładne, co piękne, ale co się komu podoba.
• Nie udawaj Greka.
• Nie wsadzaj nosa do cudzego prosa.
• Nie wszystko da się kupić za pieniądze.
• Nie wszystko się godzi, co wolno.
• Nie wszystko złoto, co się świeci.
• Nie wścibiaj nosa, gdzieś nie dał grosza.
• Nie wtykaj kija w mrowisko.
• Nie wtykaj nosa w nie swoje sprawy.
• Nie wychylaj nosa, to ci go nie przytrą.
• Nie wykręcaj kota ogonem.
• Nie wywołuj wilka z lasu.
• Nie zabija się kury znoszącej złote jajka.
• Nie z jednego pieca jadł chleb.
• Niech ci Pan Bóg w dzieciach wynagrodzi.
• Niedaleko pada jabłko od jabłoni.
• Nigdy nie jest tak źle, żeby nie mogło być gorzej, ani tak dobrze, żeby nie mogło być lepiej.
• Nigdy nie mów „nigdy”.
• Nigdy nie należy palić za sobą wszystkich mostów.
• Nigdy nie pluj pod wiatr.
• Nikt nie jest dobrym sędzią w swojej własnej sprawie.
• Nikt nie jest prorokiem między swymi.
• Nikt nie odgadnie, co u kogo w sercu na dnie.
• Nikt się mądrym nie rodzi, ale staje.
• Nikt swego garbu nie widzi.
• Nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka.
• Nowa miotła lepiej zamiata.
• Nowego kłamstwa słucha się chętniej, niż starej prawdy.
• Nudne jak flaki z olejem.
• O pieniądzach się nie mówi, pieniądze się ma.
• Od piwa głowa się kiwa.
• Od starych kruków młode uczą się krakać.
• Od wódki rozum krótki.
• Od przybytku głowa nie boli.
• Od Sasa do Lasa.
• Ogień i woda, dobrzy słudzy, lecz źli gospodarze.
• Oliwa sprawiedliwa, zawsze na wierzch wypływa.
• Palec skaleczysz – cała ręka boli.
• Paluszek i główka to szkolna wymówka.
• Pan Bóg stworzył wieś, a człowiek miasto.
• Papier jest cierpliwy: wszystko przyjmie.
• Pasuje jak wół do karety.
• Patrzy jak cielę na malowane wrota.
• Póki życia, póty nauki.
• Póty dzban wodę nosi, póki się ucho nie urwie.
• Pan każe – sługa musi.
• Pańskie oko konia tuczy.
• Pan Bóg nie rychliwy, ale sprawiedliwy.
• Pieniądze szczęścia nie dają.
• Pierwsze pół życia żyjemy marzeniami, a drugie pół – wspomnieniami.
• Pijak podobny jest do zwierza: ni do roboty, ni do pacierza.
• Plotka wyleci wróblem, a powróci wołem.
• Po burzy zawsze słońce przychodzi.
• Po karnawale – czas na gorzkie żale.
• Po każdej nocy wschodzi słońce.
• Pod latarnią najciemniej.
• Podłość ludzka nie ma granic.
• Podróże kształcą.
• Pokorne cielę dwie matki ssie.
• Polak, Węgier dwa bratanki – i do szabli, i do szklanki.
• Polska cnota: każdemu otworzyć wrota.
• Porywać się z motyką na słońce.
• Postać anielska, dusza diabelska.
• Pośpiech jest złym doradcą.
• Po winie rozum w głowie ginie.
• Poznać łatwo w starości, jaki kto był w młodości.
• Poznać po mowie, co kto ma w głowie.
• Poznasz głupiego po śmiechu jego.
• Pozory często mylą.
• Praca nie zając, nie ucieknie.
• Prawda i cnota ginie od złota.
• Prawda jak oliwa – zawsze na wierzch wypływa.
• Prawda w oczy kole.
• Prawda zawsze zwycięża.
• Prawdziwa cnota krytyk się nie boi.
• Prawdziwa wiedza to znajomość przyczyn.
• Prawdziwego przyjaciela poznaje się w biedzie.
• Prosty czy krzywy – każdy chce być szczęśliwy.
• „Proszę”, „przepraszam”, „dziękuję” – pomaga, a nic nie kosztuje.
• Przed kim bramę zamkną, niech do furtki puka.
• Przepadło jak kamień w wodę.
• Przepisy są po to, aby je łamać.
• Przezorny – zawsze ubezpieczony.
• Przyjaciela szukaj blisko, wroga daleko.
• Przyjaźń zawarta przy kieliszku wódki zwykle ma żywot krótki.
• Przyszła koza do woza.
• Przyszła kryska na Matyska.
• Punkt widzenia zależy od punktu siedzenia.
• Pycha i z nieba spycha.
• Rób a rób, zarobisz na grób.
• Raz na wozie, raz pod wozem.
• Ręka rękę myje.
• Sam sobie powiedział i sam się uśmiał.
• Sam sobie sterem, żeglarzem, okrętem.
• Samotnemu cały świat pustynią.
• Samotny jak kołek w płocie.
• Sen mara – Bóg wiara.
• Siła złego na jednego.
• Siedzieć cicho jak mysz pod miotłą.
• Siejesz wiatr – zbierasz burze.
• Skąpy (chytry) dwa razy traci.
• Skoro jest tak dobrze, to dlaczego jest tak źle?
• Słodkie życie – jak w Madrycie.
• Słońce i woda zawsze zdrowia doda.
• Słońcu i miłości nigdy się w oczy nie patrzy.
• Słowo się rzekło, kobyłka u płota.
• Słówko wyleci wróblem, a powróci wołem.
• Słuchaj uchem, a nie brzuchem.
• Sport to zdrowie.
• Sposób na zdrowie człeka – od lekarzy z daleka.
• Sprzedać się za miskę soczewicy.
• Stara miłość nie rdzewieje.
• Stare buty najwygodniejsze.
• Starego psa nie nauczysz aportować.
• Starego wróbla na plewy nie złapiesz.
• Stare psisko dobre, jak leży pod płotem.
• Stare to są dobre: fortepian i skrzypce.
• Stare wino, żona młoda, niejednemu życia doda.
• Starość nie radość, młodość nie wieczność.
• Stary, a głupi.
• Stary, ale jary.
• Strach ma wielkie oczy.
• Strachy na Lachy.
• Stroić się w cudze piórka.
• Strzeżonego Pan Bóg strzeże.
• Strzeż się psa milczącego i spokojnej wody.
• Swoje brudy trzeba prać w domu.
• Swojego nie puszczaj, po cudze nie sięgaj.
• Syty głodnego nie zrozumie.
• Szczęście człowieka psuje, nieszczęście hartuje.
• Szczęście czego mi nie dało, tego mi nie będzie brało.
• Szczęście głupim sprzyja.
• Szczęście gdy trafi na głupiego, wszystkim go czyni nieznośnego.
• Szczęśliwi czasu nie liczą.
• Szewc bez butów chodzi.
• Szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie.
• Szlachetne zdrowie, nikt się nie dowie jako smakujesz – aż się popsujesz.
• Szukajcie, a znajdziecie.
• Szukać igły w stogu siana.
• Szybka decyzja to połowa zwycięstwa.
• Ściany mają uszy.
• Ślusarz zawinił, a kowala powiesili.
• Śmiech to zdrowie.
• Śmieje się jak głupi do sera.
• Śniadanie zjedz sam, obiadem podziel się z przyjacielem, a kolację daj wrogowi.
• Śpiesz się powoli.
• Święta, Święta i… po Świętach.
• Święty Antoni od zguby broni.
• Tak krawiec kraje, jak mu materiału staje.
• Tanie mięso psy jedzą.
• Tanie kupisz, psom wyrzucisz.
• Temu czapkują, przy kim pieniądz czują.
• Ten się nie myli, kto nic nie robi.
• Ten się śmieje, kto się śmieje ostatni.
• Tłumaczyć z polskiego na nasze.
• Tonący brzytwy się chwyta.
• Trafić z deszczu pod rynnę.
• Trafiła kosa na kamień.
• Trafiło się ślepej kurze ziarno.
• Trud człowieczy czas niweczy.
• Trudno dwóm panom służyć.
• Trzej najlepsi lekarze: dr Spokój, dr Dieta i dr Humor.
• Tu leży pies pogrzebany.
• U wdowy chleb gotowy.
• Ubóstwo nie hańbi.
• Ubóstwo uczciwe nie bywa wstydliwe.
• Ubogi żywi się jak może, a bogaty jako chce.
• Ubogi mało ma przyjaciół.
• Ubogi nie ma tego, owego, a bogacz łakomy wszystkiego.
• Ubogi za psa u bogacza stoi.
• Ubogi jak mysz kościelna.
• Ubogiego zdanie: nie dba nikt na nie.
• Ubogiemu łacniej być dobrym.
• Ubogiemu kawał chleba, to most do nieba.
• Ubogiemu zawsze wiatr w oczy a droga pod górkę.
• Ubogiemu zawsze wiatr w oczy.
• Ubrany jak pan, a głupi jak baran.
• Ucieczka jest zawsze haniebna, ale czasem zbawienna.
• Ucieczka winnym czyni.
• Ucieka, aż się za nim kurzy.
• Uciekać nie ładnie, ale pożytecznie.
• Ucz się, ucz, bo nauka to do potęgi klucz.
• Uczący drugich sam się uczy.
• Uczepił się, jak pchła kożucha.
• Uczepił się, jak rzep psiego ogona.
• Uczonego zawsze kochają, nieuczonym wszędzie pogardzają.
• Uczonym nie łacno zostać.
• Uderz w stół, a nożyce się odezwą.
• Umarłego płaczem nie wskrzesi.
• Umiesz liczyć, licz na siebie.
• Upartego i kijem nie przekona.
• Upił się jak świnia.
• Uroda rzecz nietrwała.
• Uszom prędzej można dogodzić, niż oczom.
• W piątek zły początek.
• W starym piecu diabeł pali.
• W zdrowym ciele zdrowy duch.
• Widać po słowie co u kogo w głowie.
• Wiedzą sąsiedzi, jak kto siedzi.
• Większa moc boska, niż złość ludzka.
• Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej.
• Wszędzie dobrze, gdzie nas nie ma.
• Wszystko dobre, co się dobrze kończy.
• Wszystko ma swój koniec.
• Wszystko, co dobre, szybko się kończy.
• Wysoki jak brzoza, a głupi jak koza.
• Wyszło szydło z worka.
• Wyśpisz się po śmierci.
• Z armatą na muchę.
• Z deszczu pod rynnę.
• Z dużej chmury mały deszcz.
• Z dzieła poznaje się człowieka.
• Z pustego i Salomon nie naleje.
• Z tej mąki chleba nie będzie.
• Za cierpienie da Bóg zbawienie.
• Za dukata brat sprzeda brata.
• Za mundurem panny sznurem.
• Zapomniał wół, jak cielęciem był.
• Zawsze to znać, co kundel, a co wyżeł.
• Zbój zbója pogoni.
• Zgoda buduje, niezgoda rujnuje.
• Ziarnko do ziarnka, aż zbierze się miarka.
• Zrób dziś, co masz zrobić jutro.
• Źle się w marcu urodzić, bo trudno takiemu dogodzić.
• Żeby ciocia miała wąsy, toby była wujkiem.
• Żeby dać, trzeba mieć.
• Żeby kózka nie skakała, to by nóżki nie złamała.
– – – – – – –